BBCk explainer bat kaleratu du, azalpen-bideo bat bere gaztetxoenentzako edukien atalean, azalduz nola hizkuntzen aniztasuna bio-aniztasunarekin lotua egon daitekeen. Euskal Herrian ere egin dira azterketak honetaz, hala nola Dylan Inglisek eta Unai Pascualek egina. Lan horiek eta beste kontu batzuk aipatuz, Iñaki Sanz-Azkue Arazandi elkarteko biologoak haria idatzi du, eta haritik hona ekarrita testu bihurtu dugu hausnarketa hori.
Hona Sanz-Azkueren hausnarketa:
"Hizkuntzak zaintzeak, natura salba al dezake?" Biodibertsitatearen egun honetan [22an, astelehenean argitaratu zen BBCrena], bideo interesgarri hau partekatu nahiko nuke zuekin, hizkuntzen eta ingurumenaren arteko loturaren eredu gisa. Luzerako ematen duen gaia da, baina, esan dezagun, esaterako, bideo hau ikusi ostean pentsa dezakezula indigenen hizkuntzak desagertzean, haiek naturarekiko duten ezagutza ere desgertuko dela. Eta ez zabiltza oker. Baina Euskal Herrian? Zein da euskararen eta ingurumenaren artean dagoen erlazioa? Zein da gure biokultura ezagutza?
Gizartearen hiritartzeak euskaldunok dugun ingurumenarekiko ezagutza txikitzea ekarri du, eta gure hizkuntzaren eta inguratzen duen paisaiaren arteko lotura ere ahultzen doa. Euskara galdu ez arren, biokultura ezagutza txikituz doa. Beste herrialde askotan, ari dira, esaterako, indigenen ezagutza hori biltzen eta ikerketak egiten. Unibertsitate mailan ere horretarako ikerketa lerroak irekiak dituzte.
Eta gurean? Ez al gara kapazak izango ezagutza hori galdu aurretik bilketa orokor bat egiteko? Izenez haratago, erlazio horren mamiari eta euskararen eta naturaren arteko erlazio horri kasu egiteko? Ikertzeko, eta berandu baino lehen, belaunaldiz belaunaldi sortu den ezagutza biokulturala jasotzeko? Hizkuntza ez desagertzeak ez baitu ezagutza biokulturala mantenduko denik ziurtatzen. Eta badira ikerketa eredugarriak, Dylan Inglisek eta Unai Pascualek egindakoak edota lan puntualak (denak ezin aipatu), eremu jakin batzuetako ezagutza biltzen saiatu direnak.
Baina... Zerbait gehiago, irmoagoa botatzen dut faltan. Eta hala, adierazi nituen nire iritziak, kasu honetan, non Urumeako naturaz eta euskaraz hitz egiten eta bataiatu, "Urumeako natura, euskararen babesean". Eta hara non, topatu dudan gaur BBC-ren bideo hau, izenburuaren antzeko zentzuarekin. Eta ilusioa egin dit. Agian BBCk ateratzea behar dugulako, gurean zer gerta daitekeen ikusteko.
Urumeako naturaren gaineko lan horretaz gain, Sanz-Azkuek beste material batzuk proposatzen dizigu, burmuinerako elikagai:
Babesleak
